Wall St ႏွင္႔ ေငြေၾကးက႑ အပိုင္း(၂)

အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာ ဘာလဲ။

တကယ္ေတာ႔ အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာက စီးပြားေရးစနစ္သက္သက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ မဟုတ္ပါ။ စစ္ၾကီးအျပီး လြတ္လပ္တဲ႔ ကမၻာမွာ တနည္းအားျဖင္႔ အေနာက္ဖက္ျခမ္းလို႔ ေခၚၾကတဲ႔ ႏုိင္ငံေတြမွာ အစိုးရကို ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္တဲ႔ လစ္ဖရယ္ဒီမိုကေရစီကို ျပန္လည္က်င္႔သံုးလာၾကျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္စနစ္ကို ျပန္လည္ျပီးေတာ႔ အေကာင္အထည္ေဖၚလာၾကပါတယ္။

ဥေရာပက ႏုိင္ငံေတြထူေထာင္ဖို႔ မာရွယ္ပလင္ (Marshall Plan) ကို အေမရိကန္ေငြနဲ႔ စတင္ အေကာင္အထည္ ေဖၚလာၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမက္ကာသာက ဦးေဆာင္ျပီး ဂ်ပန္ႏို္င္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုဥပေဒအသစ္ကုိ ေရးဆြဲျပီး ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။

ဆိုဗီယက္ေတြ စိုးမိုးထားတဲ႔ အေရွ႕ဥေရာပမွာေတာ႔ ဆိုဗီယက္ပံုသ႑န္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အသီးသီး ေပၚေပါက္လာၾကရာ အဂၤလိပ္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ခ်ာခ်ီက (သံမဏိ) လိုက္ကာ Iron Curtain ဆိုျပီး သမုတ္ခဲ႔ပါတယ္။

ဒါေၾကာင္႔ စစ္ျပီးကာလမွာ ကမၻာၾကီးဟာ ႏို္င္ငံေရးအရ ဒီမိုကေရစီက်င္႔သံုးျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္စနစ္ကို ေဖၚေဆာင္တဲ႔ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအရ ပစၥည္းမဲ႔အာဏာရွင္စနစ္ကို ထူေထာင္ျပီးသကာလ စီးပြားေရးအရ မာ႔က္စ္ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို ေဖၚေဆာင္ေသာ အေရွ႕အုပ္စုဆိုျပီး ကမၻာ႔ႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းအသစ္ ေပၚေပါက္ခဲ႔ရပါတယ္။

ဒီမွာ စာဖတ္သူမ်ားကို သတိျပဳေစခ်င္တာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာက လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ခြင္႔နဲ႔ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးစနစ္က လြတ္လပ္စြာ ေရာင္း/၀ယ္ခြင္႔ရွိတာေၾကာင္႔ (လြတ္လပ္မႈ) ကို အရင္းတည္ပါတယ္။

ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကေတာ႔ ႏို္င္ငံေရးအရ အာဏာရွင္စနစ္ကို အေျခခံျပီး ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္ဆိုတာကလည္း အားလံုးကိုထိန္းခ်ဳပ္တဲ႔ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ကို အေျခခံၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတေန႔မွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က်ဆံုးသြားရတာက ဒီ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ေၾကာင္႔ပဲဆိုတာကို သိျမင္ေစခ်င္ပါတယ္။

တခ်ိန္ထဲမွာ (လြတ္လပ္ခြင္႔) ရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ (မွ်တမႈ) (Fair) ျဖစ္ျပီလို႔ မဆိုႏုိင္ပါ။ အရင္းရွင္စနစ္ဟာ စီိးပြားေရးစနစ္သက္သက္ျဖစ္တာေၾကာင္႔ (မွ်တျခင္း) ဟာ ၎ရဲ႕တာ၀န္မဟုတ္ပါ။ (မွ်တျခင္း) ဟာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္မွာသာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။

ဒါဆို အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ကဘာလဲဆိုရင္ Wealth Creation လို႔ဆိုတဲ႔ (ခ်မ္းသာမႈကိုေဖၚထုတ္) ျခင္းသာျဖစ္တယ္။ တနည္းအားျဖင္႔ မွ်တမႈကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေဖၚေဆာင္တဲ႔ Wealth Distribution ခ်မ္းသာမႈကို (ေ၀ျဖန္႔) ျခင္းလည္း မဟုတ္ပါ။

အမ်ားစုက Wealth Creation နဲ႔ Wealth Distribution ကို ေရာေနၾကတဲ႔အတြက္ အရင္းရွင္စနစ္ကို ဖိေ၀ဖန္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကမွ Wealth Distribution ကို ဦးတည္ပါတယ္။

ဒီလိုဆိုလို႔ အရင္းရွင္စနစ္သည္ တရားပါသလားဟု ေမးလာလွ်င္ လံုး၀ (မတရား) ပါ။ အရင္းရွင္စနစ္မွာ (ေငြ) သည္သာ အဓိကျဖစ္၍ (အျမတ္)ရရွိေရးသည္ ၎၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သျဖင္႔ မည္သို႔မွ မွ်တမႈကို ဦးမတည္ႏုိင္ပါ။

တဖက္ကၾကည္႔ရင္ မွ်တမႈမရွိတဲ႔စနစ္ၾကီးကို ဘာေၾကာင္႔ လက္ခံက်င္႔သံုးေနၾကရတာလဲလို႔ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ အေျဖက ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးပါ။ ေမြးကတည္းကိုက လူသားေတြဟာ သာတူညီမွ် ေမြးလာၾကတာမွ မဟုတ္တာ။

ဥာဏ္ေကာင္းသူမ်ားပါလာသလို၊ ဥာဏ္နည္း၊ ဥာဏ္ထိုင္းသူမ်ားလည္း ပါလာသည္။ စိတ္ေကာင္းရွိသူမ်ား ရွိသလို၊ စိတ္ပုတ္သူမ်ားကလည္းမရွား။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာသူမ်ား ရွိသလို၊ ရုပ္ဆိုးသူမ်ားကလည္း အနႏ ၱ။ လူေတာ္မ်ားရွိသလို၊ လူညံ႔မ်ားလည္းရွိသည္။ ေနာက္ဆံုး သဘာ၀မွာပင္ မက္တာ (Matter) ျဒပ္ထု ရွိသလို ၎၏ဆန္႔က်င္ဖက္ အင္တီမက္တာ (Anti Matter) လည္း ရွိျပန္သည္။

ထို႔ေၾကာင္႔ သဘာ၀ကို ဆန္႔က်င္၍မရ၊ သဘာ၀အတြင္း အမွ်တဆံုး၊ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ႏိုင္ေအာင္သာ ၾကဳိးစားၾကရမည္။ လြတ္လပ္ျပီဆိုျပီး ကိုယ္မုန္းသည္႔သူကို သြားသတ္၍မရ၊၊ လူသတ္မႈႏွင္႔ အဖမ္းခံရမည္။ ေက်ာက္ေခတ္ကကဲ႔သို႔ မိမိႏွစ္သက္ရာ အမ်ိဳးသမီးကို အိမ္သို႔ဆြဲလာလို႔မရ။ မႈဒိန္းမႈႏွင္႔ အဖမ္္းခံရမည္။

ဒီမိုကေရစီအရ လြတ္လပ္သည္ဆိုရာတြင္ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွသာ လြတ္လပ္ခြင္႔ရွိသည္ပါ။ လူ႔ေဘာင္က်င္႔၀တ္ေတြကို လူ႔ေဘာင္အဖြဲအစည္းေတြက သတ္မွတ္ၾက၍ လူထုကိုကိုယ္စားျပဳသူ အမတ္မင္းေတြက လႊတ္ေတာ္မွာ ဥပေဒျပဳကာ တရား၀င္မႈကို ဖန္တီးၾကရပါသည္။

ထို႔နည္းတူစြာ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္တြင္လည္း မွ်တမႈအတြက္ တရား၀င္မႈ၊ တရားမ၀င္မႈကို ဥပေဒနဲ႔ပဲ ေဘာင္ခတ္ျပီးေတာ႔ ကန္႔သတ္ေပးရပါတယ္။ ဥပမာ တိုးတက္ေသာႏုိ္င္ငံမ်ားတြင္ တေန႔ ရွစ္နာရီသာ အလုပ္ခ်ိန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျပီး၊ ပိုလာပါက အပိုလုပ္ခေပးရမည္။ ကေလးအလုပ္သမား မရွိေစရ စတဲ႔ ဥပေဒမ်ိဳးေတြပါ။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ အမ်ားမသိေသာသတင္းကို အသံုးျပဳ၍ စေတာ႔အေရာင္းအ၀ယ္ မလုပ္ရဆိုတဲ႔ Insider Trading ဥပေဒ ရွိပါတယ္။ က်ဴးလြန္ရင္ ေထာင္က်ႏုိင္ပါတယ္။

ဒါထက္အဆင္႔ျမင္႔တဲ႔ မွ်တမႈေတြအတြက္ကေတာ႔ ဥပေဒအျပင္ (ေပၚလစီ)နဲ႔ပဲ ေဖၚထုတ္ႏုိင္သလို၊ ထိန္းခ်ဳပ္္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ Universal Health လို႔ေခၚတဲ႔ ႏုိင္ငံသားတိုင္း ေဆးကုသခြင္႔ရွိတယ္ဆိုတဲ႔ ေပၚလစီမ်ိဳးေပါ႔။ တဖက္ကျပန္ၾကည္႔ရင္ ဒီမညီမွ်မႈကပဲ အရင္းရွင္စနစ္ကို ေအာင္ျမင္ေစတာလို႔ ျငင္းခ်က္ထုတ္ႏုိင္ျပန္ပါတယ္။

ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္က်ဆံုးရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းတခုဟာ Incentive လို႔ေခၚတဲ႔ (ဆြဲေဆာင္မႈ/ တြန္းအားေပးမႈ) မရွိတာေၾကာင္႔လို႔ ျငင္းႏုိင္စရာရွိပါတယ္။

ေကာင္းျပီ၊ ဒါဆိုရင္ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ရဲ႕ ဆြဲေဆာင္မႈ (၀ါ) တြန္္းအားဟာ ဘာလဲဗ်လ႔ို ေမးရင္ (ေလာဘ) လို႔ ေျဖႏုိင္ပါတယ္။ တဆင္႔တက္ျပီး အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ဟာ (ေလာဘ) ကို ၀ရဇိန္လက္နက္အျဖစ္ အသံုးျပဳတာဗ်လို႔ ေျဖရင္ေတာင္ မွန္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင္႔လဲ။ (Greed is good) ေလာဘဟာ ေကာင္းပါတယ္တဲ႔။

ဗမာစကားမွာ လူေတြဟာ ေလာဘသားေတြမုိ႔ ေလာဘႏွင္႔ မကင္းဆိုတဲ႔ ဆိုရိုးစကားရွိပါတယ္။ မာ႔က္စ္က ရုပ္၀ါကို အေျခခံသည္မို႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ေတြကို မမႈ၊ အသိမွတ္မျပဳဟု ျငင္းႏုိင္သည္။

ဗုဒၶဘာသာက လူသားေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ျဖစ္တဲ႔ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတို႔ကို အသိမွတ္ျပဳတယ္။ ဒီစိတ္ေတြေၾကာင္႔ အတၱႏွင္႔ တဏွာ (Attachment) ရွိေနသမွ်၊ တဏွာ မကြ်တ္သ၍ သံသရာက မလြတ္ႏုိင္ေသး။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘာသာက ဒီေလာဘစိတ္နဲ႔အတူ အတၱအစြဲနဲ႔ တဏွာကို အဆံုးသတ္ အႏိုင္ယူဖို႔ ၾကိဳးစားတယ္။ မဂ္ဥာဏ္၊ ဖုိလ္ဥာဏ္ဆုိက္မွ ဒီစိတ္ေတြေပ်ာက္ျပီး နိဗၺန္ကို ေရွ႕ရႈႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါလား။

အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ကေတာ႔ (ေလာဘ) ကို အသိအမွတ္ျပဳရံုမက ေလာဘကို အားေပးသည္။ (ေလာဘ) ကို လက္နက္သဖြယ္ အသံုးျပဳသည္။ ကမၻာေက်ာ္ Wall St ဆိုတဲ႔ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ Mr. Grecko ေျပာခဲ႔တဲ႔ စကားဟာ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးစနစ္အတြက္ အမွန္တရားျဖစ္တယ္။ Greed is good ေလာဘဟာ ေကာင္းပါတယ္တဲ႔။ တိန္ေခ်ာက္ပိန္ကလည္း ထို႔နည္း၎ ေျပာခဲ႔တာပဲ။

ေလာဘမရွိရင္ (အျမတ္) ကို ဘယ္ဂရုျပဳေတာ႔မွာလဲ။ ေလာဘရွိမွ အျမတ္မ်ားမ်ား လုိခ်င္ေတာ႔မွာေပါ႔။ ေလာဘရွိမွ ျပိဳင္ဖက္ေတြကို အႏုိ္င္လိုခ်င္ေတာ႔မွာေပါ႔။ ဒီျပိဳင္ဆိုင္မႈ အႏုိင္ရလိုမႈက တြန္းအား (Driving Force) လာျဖစ္ေစတဲ႔အတြက္ (ၾကိဳးစားမႈ) (တီထြင္မႈ) ေတြ ေပၚေပါက္ခဲ႔ရတယ္။ ဒီၾကိဳးစားမႈ၊ တီထြင္မႈေတြက ေနာက္ဆံုးေအာင္ျမင္မႈကို ရရွိေစျပီး အဆံုးမွာ (ခ်မ္းသာမႈ)(Wealth) ကို လာေပးတာ။

ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ကို Wealth Creation ခ်မ္းသာမႈကို ေဖၚထုတ္ျခင္းလို႔ ဆိုၾကတာပါ။

ေလာဘလြန္ရင္ဘာလုပ္မလဲ။
အရင္းရွင္ရဲ႕ဖခင္လို႔ ေျပာၾကတဲ႔ အဲဒမ္စမစ္ Adam Smith က ေစ်းကြက္ကို မျမင္ရတဲ႔လက္ Invisible Hand က ထိန္းေပးလိမ္႔မည္လို႔ဆိုခဲ႔တာ အခုထိမွန္ေပမဲ႔ ေစ်းကြက္ကပဲ အားလံုးကို တာ၀န္ယူသြားလိမ္႔မယ္ ဆိုတာကေတာ႔ မမွန္ဘူးလို႔ စာေရးသူအျမင္ရွိပါတယ္။

လူဆိုတာ ေလာဘသားမ်ားျဖစ္ၾကရံုမက ထိန္းကြပ္မႈမရွိလွ်င္ အဆံုးအထိ မိုက္ဖို႔ရာ ၀န္မေလးၾကတာေၾကာင္႔ပါ။ ၂၀ရာစု ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာ ၾကံဳေတြ႔ခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔စီးပြားေရးကပ္ (Great Depression) ၊ ၂၀၀၇ က ၾကံဳခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔ေငြေၾကးျပႆနာ (Financial Crisis)၊ ယခုျဖတ္ေက်ာ္ေနရတဲ႔ ယူရိုဒုကၡနဲ႔ ႏိုင္ငံပိုင္အေၾကြးထူမႈ ျပႆနာ (Euro and Sovereign Debt Crisis) အားလံုးေတြဟာ ေလာဘ လြန္ၾကဴးမႈေတြေၾကာင္႔ပဲ။ ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္ေတြ ေလာဘလြန္ၾကဴးတာေၾကာင္႔ တကမၻာလံုး စီးပြားေရးကပ္ မဆိုက္ေစဖို႔ရာ အစိုးရေတြက ဥပေဒနဲ႔ ေဘာင္ခပ္ေပးရပါတယ္။

ဂလိုဘယ္လုိက္္ေဇးရွင္း (Globalization) ေခတ္မွာေတာ႔ တႏုိင္ငံတည္းနဲ႔ မထိန္းႏိုင္ၾကေတာ႔တာေၾကာင္႔ အစုလိုက္ G8-G20 စသည္ျဖင္႔ စီးပြားေရးအရ အၾကီးဆံုး၊ အေရးအပါဆံုး ႏိုင္ငံေတြက စုေပါင္းေျဖရွင္းရတဲ႔ အျဖစ္ေရာက္ရွိေနၾကပါျပီ။

အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္
တခ်ိဳ႕က အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္ (Free Market) ကို ေရာသံုးၾကတယ္။ အမွန္က ေစ်းကြက္စနစ္ဆိုတာက အရင္းရွင္စနစ္အထဲက ဂြင္းဆက္စပ္ဆက္ (Subset) တခုသာျဖစ္တယ္။

စစ္ေအးကာလ (Cold War) တုန္းက အေနာက္ဖက္ကမၻာက ႏုိင္ငံေတြမွာ လစ္ဖရယ္ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င္႔သံုးၾကျပီး အေရွ႕ဖက္ကမၻာကႏုိင္ငံေတြက ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ေအာက္မွာ မာ႔က္စ္ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို က်င္႔သံုးၾကေတာ႔ ခြဲျခားရတာ လြယ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ္႔ တရုတ္မွာ တိန္ေလ်ာက္ပိန္တက္လာျပီး ကြန္ျမဴနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို က်င္႔သံုးႏုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာဆိုလိုက္ေတာ႔မွ ရႈပ္ကုန္တယ္လို႔ ခံစားရမိတယ္။ အခုေတာ႔ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ရဲ႕ ေရွ႕ေျပးအေတြးက ရုပ္လံုးေပၚလာပါျပီ။ တိန္က ႏုိင္ငံေရးအာဏာကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကပဲ ဆက္ကိုင္ထားျပီး စီးပြားေရးအရ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကို က်င္႔သံုးတာေၾကာင္႔ တိန္ရဲ႕ မူ၀ါဒကို State Capitalism လို႔ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚေနၾကပါျပီ။

အရင္းရွင္စနစ္မ်ိဳးစံု
အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚတဲ႔ အေပၚမူတည္ျပီး အရင္းရွင္ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။

အေမရိကန္
အေမရိကန္ပံုသ႑န္က အရင္ဘရာဇီးအသင္း ေဘာလံုးကန္တာနဲ႔ တူပါတယ္။ ပီလီေခတ္က ဘရာဇီးေဘာလံုးအသင္းဟာ တိုက္စစ္အားက အလြန္ေကာင္းတာေၾကာင္႔ ခံစစ္ကို အားမထားလွပါ။ ျပိဳင္ဖက္အသင္းက တစ္ဂိုးသြင္းရင္ ပီလီတို႔က ႏွစ္ဂိုးျပန္သြင္းျပပါလိမ္႔မည္။ အေမရိကန္ အရင္းရွင္စနစ္ကလည္း ထိုနည္း၎ပဲ။ အေမရိကန္ျပည္ကို ၾကိဳက္တဲ႔သူလာျပီး အရင္းအႏီွးလုပ္၊ အဟန္႔အတားမရွိပါ။ အလြတ္လပ္ဆံုး အရင္းရွင္စနစ္ျဖစ္တယ္။ ဒါ႔အျပင္ အေမရိကန္ပံုသ႑ာန္က စီးပြားေရးတိုးတက္မႈကို ဦးစားေပးတာေၾကာင္႔ တခ်ိဳ႕ကလည္း Growth-based economy လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ပံုစံက စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းေတြ႔ရင္ growth ၾကီးထြားမႈနဲ႔ ရွင္းတာပဲ။

ဥေရာပ
ဥေရာပကေတာ႔ ဒီမိုကေရစီနည္းနဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို သြားမယ္ဆိုတဲ႔ Democratic Socialism နဲ႔ ပိုနီးတာေၾကာင္႔ အခြန္ပိုေကာက္သလို အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ ပိုမ်ားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင္႔ Wealth Distribution ပိုျပီးေတာ႔ အားမ်ားပါတယ္။ စကင္တီ ေနဗီးယား လို႔ေခၚတဲ႔ ေနာ္ေ၀း၊ ဒင္းမတ္၊ ဆြီဒင္တို႔မွာ ၀မ္္းဗိုက္အတြင္းမွ ေသသည္အထိ... From Womb to Tomb အစိုးရကတာ၀န္ယူတဲ႔ စနစ္ကို က်င္႔သံုးၾကပါတယ္။ အခြန္တိုးေကာက္၊ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ regulation ေတြနဲ႔ ပိေနတာေၾကာင္႔ ဥေရာပပံုစံက growth ၾကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးတယ္။

ဂ်ပန္
ဂ်ပန္ကေတာ႔ ပေဒသရာဇ္စနစ္ရဲ႕ အေငြ႔အသက္ေတြ လံုးလံုးမကုန္ေသးတာေၾကာင္႔ ပေဒသရာဇ္ဆန္ဆန္ အရင္းရွင္စနစ္ကို အသံုးျပဳၾကတယ္။ ဂ်ပန္လို ကီရက္စု keiretsu (系列) လို႔ေခၚတဲ႔ စီးပြားေရးအုပ္စုေတြ ရွိတယ္။ ဥပမာ Mitsui - Mitsubishi စတဲ႔ အုပ္စုေတြ ရွိၾကတယ္။ ဥပမာ မစ္စူဘီရွီဘဏ္၊ မစ္စူဘီရွီ အၾကီးစား စက္မႈလက္မႈ၊ မစ္စူဘီရွီ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးစသည္ျဖင္႔ ကုမၸဏီေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္တဲ႔ မစ္စူဘီရွီအုပ္စုရွိသလို မစ္စူအီ Mitsui အုပ္စုလည္း ရွိျပန္တယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြရဲ႕ စေတာ႔နဲ႔ ရွယ္ယာ (Stocks & Shares) ေတြကို အခ်င္းခ်င္း ျပန္၀ယ္ထားၾကတယ္။ စေတာ႔ေစ်းအတက္အက်ကို ထိန္းႏုိင္ေအာင္နဲ႔ တျခားသူေတြ ၀င္ေရာက္ျပိးေတာ႔ မသိမ္းႏုိင္ေအာင္ ကာကြယ္ထားၾကတယ္။ ဒါမွေရရွည္္အတြက္ ပလင္ (Plan) လုပ္ႏုိင္ေအာင္လို႔ ဆိုတယ္။ ကိုရီးယားႏုိင္ငံကပဲ ဂ်ပန္ပံုစံကို အတုခိုးတာေၾကာင္႔ Samsung ဆန္ေဆာင္းအုပ္စု၊ Hyndai ဟြန္ေဒးအုပ္စု ဆိုျပီးေပၚလာတယ္။

ဒီပံုစံက အေမရိကန္ပံုစံနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ပဲ။ အေမရိကားမွာ သူေဌးတဦးတည္း (သို႔) ကုမၸဏီတခုတည္းက မအုပ္စီးထားႏုိင္ေအာင္ Anti Trust ဥပေဒ ရွိတယ္။ အုပ္စုဖြဲ႔ျပီး ေစ်းမကစားႏိုင္ေအာင္ပါ။ ကုမၸဏီတခုဟာ သိပ္ၾကီးလာျပီး ေစ်းကြက္ကို မတရားစိုးမိုးထားျပီဆိုရင္ အစိုးရက အစိုးရအာဏာနဲ႔ ျဖဳိခြဲပစ္လိုက္လို႔ရတယ္။ ဥပမာ Standard Oil နဲ႔ AT&T တုိ႔ကို အစိုးရက ဥပေဒနဲ႔ ခြဲပစ္လိုက္တယ္။ ျပိဳင္ဖက္မရွိ အျဖစ္မခံဘူး။ ေနာက္အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြဟာ ရည္တိုသံုးလပတ္ အျမတ္အတြက္ပဲ ၾကည္႔လြန္းတယ္လို႔ အစြပ္စြဲခံရတယ္။ သံုးလတခါ မိမိတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းအေျခအေနကို တင္ျပရတယ္။ ဒီတင္ျပခ်က္အေပၚမွာ စေတာ႔သံုးသပ္သူ (Stock Analyst) ေတြက ေ၀ဖန္ခ်က္ေပးျပီး စေတာ႔တန္ဖိုးကုိျဖတ္၊ အတက္အက်ကို ကစားၾကတာကိုး။

တရုတ္
တရုတ္ပံုစံကေတာ႔ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ အေမရိကန္ပံုစံ လြတ္လပ္မႈရွိေပမဲ႔ အဓိကကြာတဲ႔ (၂)ခ်က္က တရုတ္က သြားမဲ႔ေရရွည္ပလင္ (Plan) ကို မက္ကရိုအဆင္႔မွာ တရုတ္္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြကပဲ ဆံုးျဖတ္ျပီး တကယ္႔ထုတ္လုပ္မႈကိုေတာ႔ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြကိုပဲ ထုတ္လုပ္ေစတယ္။ ေနာက္ အေရးၾကီးတဲ႔ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ အၾကီးအကဲကို ေရြးတဲ႔ေနရာမွာ အစိုးရရဲ႕ ခ်ယ္လွယ္မႈနဲ႔ မကင္းဘူး။

မာ႔က္စ္ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္မွာ အရင္းအႏွီးေတြကို ပိုင္တာလည္း အစိုးရပဲ၊ ပလင္လုပ္တာလည္း အစိုးရပဲ၊ ထုတ္ကုန္ကို ေဖၚထုတ္တာ၊ ျဖန္႔ေ၀တာ အားလံုးအစိုးရပဲ။ ပကတိ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္ၾကီး အသက္မရွဴႏုိင္ပဲ အသက္ငင္ခဲ႔ရတယ္။

တိန္ေလ်ာက္ပိန္ခ်သြားတဲ႔ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ထုတ္လုပ္မႈဟာ ျပည္သူေတြလက္ထဲမွာ။ ဒီထုတ္လုပ္မႈေၾကာင္႔ သန္း၃၀၀ ေက်ာ္ကို ဆင္းရဲတြင္းက ဆြဲတင္ႏုိင္ခဲ႔တာ။ ခ်ီးက်ဴးစရာေကာင္းတာက တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက တရုတ္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ခ်မ္းသာလာၾကတာကို မနာလို မျဖစ္ၾက။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ ဒီလုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မွ သာမန္တရုတ္ေတြ အလုပ္ရၾကမယ္၊ ဒါကို ေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္တယ္။ အခု တရုတ္ျပည္မွာ သန္းၾကြယ္သူေဌးေတြကေန ဘီလ်ံနာေတြ တျဖည္းျဖည္း မ်ားလာျပီ။

ရုရွားမွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က အရင္းရွင္စနစ္ကိုေျပာင္းေတာ႔ အေမရိကန္ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႕ စကားကို နားေထာင္ျပီး အေျခခံအုတ္ျမစ္မရွိဘဲ ၀ုန္းဒုိင္းၾကီးေျပာင္းေတာ႔ ရုရွားျပည္စီးပြားေရးဟာ ဖရိုဖရဲျဖစ္၊ ထုတ္ကုန္ GDP ၄၀%အထိ ထိုးက်၊ လူေတြ အလုပ္လက္မဲ႔ျဖစ္၊ ရုရွမေလးေတြ ပ်က္စီးနဲ႔ အေတာ္ကို ဒုကၡေရာက္ၾကတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားထားတာမရွိပဲ ရယ္ဆင္ (Yeltsin) ဟာ သူနဲ႔ နီးစပ္တဲ႔သူေတြကို အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္း (SOE) ေတြကို ႏွစ္ျပားတပဲနဲ႔ ေရာင္းခ်ေတာ႔ သန္းၾကြယ္သူေဌးတင္မဟုတ္ေတာ႔ဘဲ ေခတ္ပ်က္ဘီလ်ံနာေတြေပၚလာျပီး အရင္းရွင္စနစ္အစား လက္ရင္းအရင္းရွင္စနစ္ (Crony Capitalism) ဘ၀ကို ေရာက္သြားရတယ္။

ဒါကိုၾကည္႔ျပီး တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ရုတ္တရက္မေျပာင္းဘဲ ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းတဲ႔ ေပၚလစီကို ခ်မွတ္ခဲ႔ၾကတယ္။ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ကိုယ္တိုင္ကလည္း မေလွ်ာက္ဖူးတဲ႔လမ္းကို ထြင္ျပီးေတာ႔ ေလွ်ာက္ၾကရတာမို႔ ျမစ္ကိုကူးရင္ ေျခတလွမ္းခ်င္း၊ မိမွ ေနာက္တလွမ္း လွမ္းသလို ေျဖးေျဖးကူးၾကလို႔ မွာခဲ႔တာကိုး။ ဥပမာ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းေတြကို ပုဂၢလိကေျပာင္းတဲ႔ေနရာမွာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခ်င္း (Sector by sector) ေျဖးေျဖးခ်င္း ေျပာင္းတယ္။ ဥပမာ လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ ျပီးမွ retail၊ ဖရုတ္ဖရက္မျဖစ္ရေအာင္ စနစ္တက်စီစဥ္ျပီးမွ အစိုးရပိုင္ေတြကို ပုဂၢလိကကို ေျပာင္းတာ။ အႏွစ္ ၂၀ေက်ာ္လံုးလံုး တရုတ္ရဲ႕ GDP တိုးတက္မႈဟာ ေၾကာက္ခမန္းလိလိပဲ။ ဥပမာ ပလင္ (Plan) လုပ္ရာမွာလည္း လွ်ပ္စစ္လိုအပ္ခ်က္ကို  ေရရွည္အတြက္ (ေလးဆ)တိုးျပီး အေမွ်ာ္အျမင္ၾကီးစြာနဲ႔ ၾကိဳတင္တည္ေဆာက္ခဲ႔တာေတာင္ လုိအပ္ခ်က္ေလာက္ရံုေလးပဲ ရွိတယ္။ တရုတ္ေတြဥာဏ္ရွိတာ... ခ်ီးက်ဴးအတုယူစရာပဲ။

တရုတ္ေတြက တိုင္၀မ္တရုတ္ကို ႏုိင္ငံေရးအရသာ ဘာဘာညာညာေျပာေနၾကတာ စီးပြားေရးနဲ႔ ပက္သက္လာရင္ တရုတ္ေတြပဲ ျဖစ္သြားတယ္။ ဥပမာ ကလင္တန္လက္ထက္မွာ ေျမာက္အေမရိက လြတ္လပ္စြာ ေရာင္း၀ယ္မႈစာခ်ဳပ္ဆိုျပီး ကေနဒါ၊ အေမရိကန္နဲ႔ မက္စီကိုတို႔ စာခ်ဳပ္ေရးသေဘာတူၾကျပီး အေမရိကန္ စက္ရံုအခ်ိဳ႕က လုပ္အားခေပါတဲ႔ မက္စီကိုဘက္ကို ေရႊ႕သြားၾကလို႔ ၀ိုင္းေအာ္လိုက္ၾကတာ။ ေနာက္ျပီး သိပ္မၾကာလိုက္ဘူး။ လူမသိသူမသိ တရုတ္ျပည္ကို ေရာက္ကုန္ၾကျပန္ေရာ။ ၾကားပြဲစားေတြက ဘယ္သူထင္ပါသလဲ။ တိုင္၀မ္တရုတ္ေတြ။ ထို႔နည္းတူစြာပဲ အေ၀းေရာက္တရုတ္ (Overseas Chinese)ေတြဆီက အကူအညီေတြ အမ်ားၾကီးရၾကတယ္။ အတုယူစရာပါ။

အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င္႔သံုးပါတယ္ဆိုေပမဲ႔ မိမိရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အေတြးအေခၚနဲ႔ လိုက္ဖက္တဲ႔နည္းကို ေရြးၾကရတာပဲ။

ဒါေၾကာင္႔

• အေမရိကန္ပံုစံ - Growth-Based စီးပြားေရး တိုးတက္မႈကို အားကိုးတယ္။ ယုန္လိုေပါ႔။ ျမန္ျမန္ေျပး၊ လဲက်၊ ျပန္ထ၊ ျပန္ေျပးပဲ။
• ဥေရာပ - ဆိုရွယ္လစ္ အျဖစ္ဆံုးပဲ။ safety net လို႔ ေခၚတဲ႔ အစိုးရ အေစာင္႔အေရွာက္ အမ်ားဆံုး။ အခြန္ေတြကုိ ေကာက္လြန္းေတာ႔ growth သိပ္ေႏွးတယ္။ ပက္က်ိပဲ။
• ဂ်ပန္ - ပေဒသရာဇ္စနစ္ရဲ႕ ၾသဇာက မေပ်ာက္ေသးဖူး။ အမ်ားက လခစားေတြ။ ခ်မ္းသာတာက ကုမၸဏီၾကီးေတြ။ Japan Inc.။ ဖါးတပိုင္း ငါးတပိုင္း။
• တရုတ္ - ေျဖးေျဖးနဲ႔ မွန္မွန္။ လိပ္ အစစ္။ သူလည္း Growth-Based စီးပြားေရးပဲ။

ဒီၾကားထဲမွာ စင္ကာပူ၊ အိႏၵိယ၊ ဘရာဇီး၊ ကိုရီးယားတုိ႔ ကြာျခားတာေတြ ရွိေသးတယ္။

အခုလို ပံုစံခြဲေျပာရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းက နုိင္ငံတိုင္းဟာ သူ႔ယဥ္ေက်းမႈ၊ အေတြးအေခၚအေပၚ မူတည္ျပီး အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚၾကတာေၾကာင္႔္႔ စီးပြားေရးက်ဆင္းတဲ႔ အခ်ိန္အခါမွာ ကိုင္တြယ္ၾကတာခ်င္း မတူၾကလို႔ပါ။

ဥပမာေလးတင္ျပပါရေစ။
၁၉၈၀ ခုနွစ္ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္။ ေရာနယ္ရီကင္ေခတ္မွာ တရွိန္ထိုး စီးပြားေရးၾကီးထြားမႈ Boom ႏွစ္ေနရာမွာ ျဖစ္တယ္။ Real Estate လို႔ ေခၚတဲ႔ အိမ္ရာေျမနယ္ပယ္နဲ႔ Thrift Banks လို႔ေခၚတဲ႔ ဘဏ္အေသးစားေတြမွာပါ။ Mortage ဆိုတဲ႔ အိမ္ယာေျမေငြေခ်းမႈကို ဦးစားေပးတဲ႔ နယ္ပယ္ဘဏ္ အေသးစားေလးေတြပါ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း Saving and Loans လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။

တခ်ိန္ထဲမွာ ဂ်ပန္မွာလည္းပဲ အိမ္ရာေျမနယ္ပယ္ Real Estate Boom ျဖစ္ပါတယ္။

၀ုန္းဆို Bust ေပါက္ကြဲမႈလည္းျဖစ္ေရာ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္က ဒီဘဏ္ေတြမွာ ေခ်းေငြကို ၾကားကန္ေပးဖို႔ ေနာက္ခံေငြသား ဘယ္ေလာက္ရွိရမယ္ဆိုျပီး ဥပေဒထုတ္၊ Resolution Trust Corp. (RTC) ကို ေငြရင္း(မ)တည္ေပးျပီး ဒီျပႆနာကို RTC လက္ထဲ ထည္႔လိုက္တယ္။ RTC က ျပႆနာ မရွိတဲ႔ Thirfts ေတြကို ခ်န္ထားျပီး ေငြရံွဳးေနတဲ႔ Thirfts ေတြကို အရွံဳးခံျပီး ေရာင္းထုတ္ျပစ္လိုက္တယ္။

အနာတည္ေနတဲ႔ ျပည္ပုတ္ေတြကို ညွစ္ထုတ္လိုက္သလိုေပါ႔။ အခ်ိန္တိုတိုအတြင္းမွာ ဒီျပႆနာ ရွင္းသြားေတာ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးတခုလံုးကို လာဒုကၡမေပးေတာ႔ဘူး။ ဒီနယ္ပယ္က လူေတြေတာ႔ အလုပ္ေတြျပဳတ္၊ ဖရိုဖရဲေပါ႔။ ဒါေပမဲ႔ က်န္တဲ႔နယ္ပယ္ေတြမွာ အလုပ္အသစ္ရွာၾကျပီး ဘ၀သစ္ထူေထာင္ အသက္ဆက္ၾကေပါ႔။ ဒီျပႆနာရွင္းသြားေတာ႔ RTC ကို ဖ်က္ပစ္လိုက္တယ္။ အေမရိကန္နည္းက ရက္စက္တယ္။ သို႔ေသာ္ ထိေရာက္မႈရွိတယ္။

တခ်ိန္ထဲမွာလိုလို ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာလည္း Real Estate Bust ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္နည္းတူ ေခ်းထားတဲ႔ ေငြေတြ၊ ၀င္ေငြမရွိပဲ ေငြမလည္ေတာ႔တဲ႔ ျပႆနာေပၚတယ္။ ဂ်ပန္ယဥ္ေက်းမႈက ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ဆက္စပ္ေနတယ္။ အားနာမႈေတြ ရွိတယ္။ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ အလုပ္ျဖဳတ္ အျပတ္ရွင္းလို႔မရဘူး။ ဒါေၾကာင္႔ မ်က္ႏွာနာမွာကို စိုးရိမ္ျပီး တအိအိ ရွင္းေနၾကတာ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါး ၾကာသြားတယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးျပန္ျပီး ေခါင္းေထာင္လာတာ မၾကာေသးဘူး။

ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံရဲ႕အေတြးအေခၚ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြက ႏုိင္ငံရဲ႕ ျပႆနာေတြကို ရွင္းတဲ႔အခါ အေရးပါလာတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ယေန႔ေတြ႔ၾကံဳေနရတဲ႔ စီးပြားေရး ဒုကၡေတြကို ေလ႔လာတဲ႔အခါ ပိုထင္ရွားလာပါလိမ္႔မည္။

ေရးသားသူ - Bo K Nyein
ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မူရင္း Facebook စာမ်က္ႏွာမွာ ဖ်က္သိမ္းသြားျပီျဖစ္ပါသျဖင္႔ လင္႔ကုိ ေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္းမရွိပါ။